17-21 września 2014 r.
Odezwa Polskiego Towarzystwa Historycznego
XIX Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Szczecin 2014
Polska – Bałtyk – Europa
Naszym przodkom wystarczały ryby słone i cuchnące,
My po świeże przychodzimy, w oceanie pluskające!
Ojcom naszym wystarczało, jeśli grodów dobywali,
A nas burza nie odstrasza ni szum groźny morskiej fali.
Nasi ojce na jelenie urządzali polowanie,
A my skarby i potwory łowim, skryte w oceanie!
(Gall Anonim)
Szczecin, gospodarz XIX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, jest miejscem szczególnym, chociaż mało znanym polskim historykom. Miasto to, jak żadne inne spośród znajdujących się obecnie w granicach Rzeczpospolitej, miało skomplikowane losy typowe dla ośrodków pogranicza. Założone przez nadbałtyckich Słowian, którzy doprowadzili je do rozkwitu, zdobyte przez Polaków, uzależnione potem od Duńczyków, wreszcie lokowane na nowych zasadach przez Niemców, odgrywało znaczącą rolę w Kwartale Wendyjskim miast hanzeatyckich. Jednocześnie było stolicą Księstwa Szczecińskiego błyszczącą w XVI wieku blaskiem Odrodzenia. W XVII i na początku XVIII wieku zarządzane przez Szwedów, następnie przejęte przez Prusaków stało się głównym portem Królestwa Pruskiego. Był też Szczecin miastem Hugenotów oraz znaczącej społeczności żydowskiej. Wreszcie w XIX i XX wieku stał się prawdziwą metropolią, wielkim portem i ośrodkiem przemysłowym, który od 1945 roku znajduje się i rozwija w granicach państwa polskiego. W swych dziejach był więc Szczecin miastem wielu kultur i wielu nacji. Historię ośrodka spaja w jedną logiczną całość właśnie morze, zawsze obecne w jego dziejach. Stąd też obrady XIX Powszechnego Zjazdu Historyków w Szczecinie prowokują do wspólnego zastanowienia się nad znaczeniem mórz i samego Bałtyku w historii Polski i Europy.
Tematem wiodącym XIX Zjazdu Historyków będzie więc bardzo szeroko rozumiana problematyka morska. Chcielibyśmy przez pryzmat Bałtyku spojrzeć na losy Polski i kontynentu europejskiego. Wskazać na morze jako czynnik spajający i ułatwiający modernizację żyjących nad nim społeczeństw. Bałtyk i morza oblewające Europę były nie tylko miejscami żeglugi, umożliwiającymi wymianę między różnymi strefami gospodarczymi Europy, ale również polem rywalizacji o wpływy od których zależał los całych narodów, wreszcie żywiołem ułatwiającym szerzenie kultury, sztuki, zwyczajów, idei czy poglądów. Bałtyk i inne morza widzielibyśmy kompleksowo jako jedno z głównych spoiw społeczeństw europejskich, pozwalające na wzajemne poznawanie się, porozumiewanie, handlowanie, politykowanie i wojowanie. Dla Polski Bałtyk to nie tylko wąskie „okno na świat” tak często prezentowane w historiografii polskiej, ale przestrzeń ułatwiająca spotykanie się, a następnie stapianie Polaków z Europą. Morze rozumiemy więc wszechstronnie i patrzymy na nie z punktu widzenia człowieka, kultury, wojny, gospodarki, idei i myśli politycznej oraz nadmorskich regionów i ich szans rozwojowych.
Zapraszamy na zjazdowe obrady do Szczecina osoby interesujące się dziejami Polski, Bałtyku i Europy. Zapraszamy koleżanki i kolegów historyków ze wszystkich ośrodków w Polsce. Pragniemy też gościć badaczy zagranicznych. Szczególne zaproszenie kierujemy do nauczycieli historii, dla których przygotowujemy odrębne posiedzenia poświęcone problemom edukacji historycznej oraz do studentów i młodzieży szkolnej. Mamy bowiem nadzieję, że ukazanie losów Polski i Europy poprzez Bałtyk i inne akweny oblewające kontynent europejski stanowić może odmienne spojrzenie na znane już w historiografii polskiej problemy.
XIX Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Szczecinie odbędzie się pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego.
Zjazd jest współfinansowany ze Środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
